Co prawda Boże Narodzenie już dawno za nami, ale przedstawiona poniżej wiedza przyda się zawsze. Tym bardziej, że zbiorczego zestawienia opinii specjalistów na ten temat zapewne nigdzie w sieci, poza Hobby bez granic, Państwo nie znajdą. Nie jest to może specjalnie porywająca lektura, ale jej cel jest oczywisty: pomoc w wyborze zabawki odpowiedniej dla danego etapu rozwoju dziecka. Wbrew pozorom, zwlaszcza przy pierwszym potomku, wielu czuje się przy tym zadaniu, jak … pijane dziecko we mgle.
Młody czlowiek chłonie świat wokół siebie jak gąbka a szybkość z jaką pojedyncze doznania łączą się w jego mózgu w systemy poznawcze i umiejętności, nigdy już nie będzie wyższa. Oczywiście dzieci nie podchodzą do tego w sposób naukowy, sens zabawy widzą w samej zabawie. Ich rodzice powinni jednak wiedzieć, że nie wszystko co pstrokate, co świeci się, brzęczy, gra Marsza Weselnego Mendelhsona, tudzież sika wołając „I am happy“ będzie dla ich pociech odpowiednie.
Pierwszy rok życia dziecka
Zabawa to dla dziecka jedna z podstawowych potrzeb rozwojowych. Za jej pośrednictwem w naturalny sposób rozwija się osobowowść młodego czlowieka; bawiąc się wykorzystuje on wszystkie swoje zdolności, rozum i uczucia.
Po urodzeniu dziecko opanowuje umiejętność postrzegania otoczenia wzrokiem, słuchem i dotykiem. Później, pomiędzy 2 a 3 miesiącem zaczyna koordynować wzrok z dotykiem, czyli mówiąc po ludzku, nabiera stopniowo umiejętności dotykania tego, co widzi. Po 3 – 4 miesiącu dziecko uczy się a następnie
doskonali umiejętność uchwytu. Później mamy do czynienia z fazą gwałtownego rozwoju małej i dużej motoryki i dochodzimy do ważnych etapów rozwoju niemowlęcia: siadania, raczkowania i wstawania.
W kwestii rozwoju zmysłu wzroku dobrze pamiętać o tym, że przed ukończeniem sześciu miesięcy dziecko nie zwraca uwagi na szczegóły, więcej – duża ilość szczegółów może mu postrzeganie utrudnić. Inteligencję pogłębiają doświadczenia sensomotoryczne, gdy ich nie brakuje, szybko zauważamy postępy w socjalizacji i rozwoju uczuć. W tym wszystkim pomóc może zabawka, która powinna być dostosowana kształtem, wagą i wyglądem do stopnia rozwoju dziecka.
Jak dziecko postrzega świat wzrokiem
Do 4 miesięcy: zabawki które można powiesić w polu widzenia niemowlęcią, np. grzechotki albo inne przedmioty o prostych kształtach, organiczonej palecie barw, bez drobnych detali. Pomagają dziecku ćwiczyć skupienie wzroku, koncentrację uwagi i nawiązywanie kontaktu.
Od 2 do 5 miesiąca: zawieszane zabawki do łóżeczka – różnego rodzaju krążki, kulki, dzwoneczki, czy pręty, które ruchem bądź dźwiękiem reagują na dotyk. Wspomagają one koordynację oko-ręka, zachęcają do ponawiania prób, rozwijają zdolności poznawcze.
Dla słuchu
Po 2 miesiącu: instrumenty muzyczne, grzechotki, i wydające dźwięki zabawki z miękkiego plastiku – dźwięk musí być delikatny i niezbyt głośny. Takie zabawki wspomagają rozwój sluchu, zdolności poznawczych i nawiązywania kontaktu.
Co z dotykiem?
Od 3 miesiąca dajemy dziecku zabawki z różnych materiałów – drewna, tkanin, czy plastiku, więc twarde, zimne i miękkie. W ten sposób wzmocnimy doznania dotykowe, wpływając na rozwój zdolności poznawczych i zachęcając niemowlę do eksperymentów.
Osobną kategorią w tym samym przedziale wiekowym będą zabawki przeznaczone do ssania i gryzienia, bowiem usta to w tym czasie główny organ zmysłu dotyku dziecka. Ważne by były wykonane z niezbyt twardego materiału (guma, plastik), łatwe do umycia i zdezynfekowania. Takimi zabawkami wzmacniamy zdolności poznawcze, pomagając również w rozwoju małej motoryki.
Wspieramy rozwój dużej motoryki
Od 7 miesiąca doskonałe będą większe piłki, w wesołych kolorach, z tworzyw, dmuchane czy z tkanin. Ich wykorzystywania w zabawie to rozwój aktywności ruchowej niemowlęcia, kontaktów społecznych, zdolności poznawczych czy orientacja w przestrzeni.
Po 9 miesiącu sprawdzą się zabawki na kółkach. Warto pamiętać o tym, by ich kształt umożliwiał dziecku wzięcie ich do ręki, tak by mogło je popychać je przed sobą w trakcie raczkowania. Takie zabawki rozwijają zdolności poznawcze i aktywność ruchową.
Aktywność ruchową, zwłaszcza chodzenie, wzmacniają też duże dmuchane zwierzęta czy postacie, koniecznie
barwne, ktore możemy wprowadzić między 10 a 12 miesiącem życia dziecka. Ta grupa zabawek pomoże też w rozwoju zdolności poznawczych czy umiejętności społecznych.
Zabawki manipulacyjne
Między 4 a 8 miesiącem doskonale będą grzechotki i inne zabawki tego rodzaju. Ważne by miały kształt umożliwiający dziecku złapanie ich w różny sposób, najlepiej sprawdza się tu owal lub okrąg. Muszą być lekkie i wydawać miły dla ucha, niezbyt głośny dźwięk. Podstawowa korzyść: rozwój małej motoryki, zdolności poznawczych i społecznych, zmysłu słuchu i dotyku. W wieku 7 – 9 miesięcy warto postawić na bardziej skomplikowane zabawki manipulacyjne. Na przyklad panele z różnymi elementami reagującymi ruchem lub dźwiękiem na dotyk dziecka, które umożliwiają trenowanie umiejętności przesuwania, wciskania, przyciągania czy przeciągania. Zabawki takie wspierają rozwój małej motoryki i zdolności poznawczych.
Od 10 miesiąca warto dać dziecku różne puste w środku, pasujące do siebie kształty, np. zestaw kubeczków, które można z jednej strony wkładać jeden z drugi, z drugiej budować z nich wieżę. Warto, by każdy z elementów takiego zestawu był w innym, wyraźnym kolorze.
Zabawa tego rodzaju zabawkami poprawia koordynację obu rąk i wspomaga postrzeganie trzeciego wymiaru.Po 4 miesiącu dobrze sprawdzą się zabawki z twardszej, powlekanej pianki, również te wydające dźwięki, oraz zabawki „do rzucania“, ale koniecznie z na tyle miękkiego materiału, by dziecko mogło je ścisnąć. Muszą być lekkie o kształcie umożliwiającym chwyt. Takie zabawki rozwijają nie tylko małą motorykę, ale również zdolności poznawcze i społeczne, zmysł dotyku, a na późniejszym etapie również rozwój uczuć.
Po szóstym miesiącu
wprowadzamy zabawki do wykorzystania w wanience, czyli różnego rodzaju pływające figurki oraz zabawki „mechaniczne“, o kształtach ułatwiających chwyt. Rozwijają one mała motorykę, zdolności poznawcze, zachęcają do eksperymentów z wodą, poprawiają komunikację z dorosłymi.
Nareszcie! Po 9 miesiącu możemy dziecku zaproponować pierwsze ukladanki, duże czerwone klocki, plastikowe lub drewniane, stabilne, o chropowatej powierzchni. Dzięki nim szybko rosnąć zacznie zręczność dziecka, zdolność przeciwstawnego ustawiania palców czy ogólna koordyncja rąk. Oraz to co z tego wynika, czyli ogólne zdolności poznawcze i społeczne.
Młody czlowiek, uczucia i zmysł estetyczny
Mają państwo wrażenie, że to wszystko skomplikowane? Słusznie. Zadomowienie się w świecie ludzi i przedmiotów to dla szkraba naprawdę poważne zadanie. Ale dobrze dobrane zabawki mogą mu to zadanie bardzo ułatwićPo ukończeniu pół roku można dziecku dawać pierwsze lalki, czy zwierzątka, koniecznie z miękkich tworzyw, nadające się do mycia bądź prania. Muszą być antystatyczne, odporne na ścieranie w wyniku gryzienia oraz pomalowane farbą nieścierającą się i utrzymującą nasycenie nawet po mocnym zaślinieniu. Zabawki tego rodzaju pomagają dziecku w rozwoju uczuciowego aspektu zdolności społecznych.
Tekst i foto Hobbybezgranic, tłumaczenie Jame